Welke gevolgen heeft klimaatverandering voor de toekomst?

Hoe de toekomst eruit ziet hangt af van hoeveel broeikasgassen we nog uitstoten. Op dit moment koersen we nog steeds af op 3 tot 4 graden opwarming deze eeuw. De gevolgen daarvan zijn niet te onderschatten.

Welke gevolgen daarbij horen beschrijven we elders. Als we ons niets aantrekken van klimaatverandering worden over het algemeen de volgende gevolgen verwacht:

TEMPERATUREN

De temperaturen boven land zullen sneller stijgen dan die boven zee, en het noordpoolgebied zal sneller opwarmen dan de rest van de wereld. We kunnen meer extreem warme en minder extreem koude dagen verwachten, evenals meer en langere hittegolven. Ook de oceanen zullen opwarmen, met de sterkste opwarming in het oppervlaktewater in de tropen en in de sub-tropen van het noordelijk halfrond.

NEERSLAG

Over het algemeen zullen al natte gebieden natter worden en droge gebieden droger. Het contrast tussen natte en droge gebieden neemt dus toe, maar ook tussen natte en droge seizoenen. In gematigde en natte tropische regio’s zullen meer en sterkere hevige buien vallen. Ook moessonregens worden sterker, terwijl de moessonperiode langer duurt en moessonregens een groter gebied bestrijken. In het noordpoolgebied wordt meer neerslag verwacht, doordat smeltend zee-ijs meer verdamping van de oceaan in de hand werkt.

IJS

Het zee-ijs in het noordpoolgebied zal verder aan oppervlakte en dikte verliezen. Als we niets doen tegen klimaatverandering, zal er tegen 2100 94% van het ijsoppervlakte zijn verdwenen. Dat ijs is belangrijk omdat het wit is en dus veel warmte van de zon terugkaatst waar de donkere zee juist warmte opneemt. Als we op de huidige manier doorgaan, zal ook het mondiale gletsjervolume aan het eind van deze eeuw met 85% zijn afgenomen. De oppervlakte van met sneeuw bedekte gebieden neemt dan af met 25%, en de oppervlakte van de mondiale permafrostlaag met 81%.

ZEESPIEGELSTIJGING

Tegen 2100 zal de zeespiegel, afhankelijk van hoeveel we onze best doen om onze uitstoot te verminderen, met tot maximaal 82 centimeter stijgen, en mogelijk meer als de ijskappen op Groenland en vooral West-Antarctica versneld smelten. Uit recentelijk onderzoek is gebleken dat de West-Antarctische ijskap een mogelijk onherroepelijk smeltproces is ingegaan en dat dit proces door klimaatverandering verder wordt versneld. Dit zou betekenen dat de komende eeuwen de zeespiegel met nog eens 4 meter zou stijgen.

BIODIVERSITEIT

Bovenstaande veranderingen in het klimaat hebben grote gevolgen voor het leven op Aarde. Wetenschappers schatten bijvoorbeeld in 2004 dat, afhankelijk van het verloop van de verdere opwarming van de Aarde, in 2050 tussen 9 en 32 procent van de soorten met uitsterven bedreigd zal zijn. Volgens het meest recente IPCC-rapport krijgt een groot deel van de soorten te maken met een verhoogd risico op uitsterven door de verwachte klimaatverandering in de 21e eeuw en daarna. Met name de wisselwerking tussen klimaatverandering, veranderingen in leefgebieden, overexploitatie, vervuiling en invasieve soorten vormt een bedreiging. Veel soorten zullen de veranderingen niet bij kunnen houden, vooral niet in de scenario’s met snellere klimaatverandering, en zullen in populatie afnemen of uitsterven.

LANDBOUW

Deze (en meer) effecten op allerlei klimaatsystemen zorgen ervoor dat onze manier van leven ernstig aangetast zal worden. Gemiddeld zullen landbouwopbrengsten bijvoorbeeld afnemen (in de tweede helft van deze eeuw zelfs met ruim 25%) en zal de oogst moeilijker te voorspellen worden. Veel gebieden zullen met lange periodes van mislukte oogsten te kampen krijgen. Vooral in Sub-Saharisch Afrika, Zuid-Oost-Azië en Zuid-Azië verhoogt een opwarming boven de 2 graden het risico op oogstverliezen, met alle gevolgen van dien voor de voedselzekerheid en economische groei. De effecten van klimaatverandering op landbouw verergeren ondervoeding in verschillende gebieden, een grote oorzaak van kindersterfte in ontwikkelingslanden. Bovendien kunnen de voedselprijzen stijgen, en tegen 2050 zelfs verdubbelen.

GEZONDHEID

Klimaatverandering beïnvloedt ook de volksgezondheid op verschillende manieren, onder andere via extreme hitte, de kwaliteit van het drinkwater, het voedsel en de verspreiding van ziektes. In Nederland zijn de belangrijkste directe effecten: extra sterftegevallen tijdens de warmere zomers, toename van allergieën en een groter risico op infectieziektes. Maar ook de overstromingskans zal toenemen, met verstrekkende gevolgen voor de mensen in overstromingsgevoelige gebieden.

Het World Resources Institute heeft recent een infographic gemaakt om de gevolgen van de vier verschillende emissiescenario’s van het IPCC in kaart te brengen. Alleen het laagste scenario blijft onder de 2 graden opwarming. Maar de risico’s op onomkeerbare veranderingen worden al navenant groter wanneer de temperatuur met meer dan 1,5 graden boven pre-industrieel niveau stijgt.