Climate cases

Australië

In oktober 2021 hebben twee leiders van de First Nations van afgelegen eilanden in Zenadth Kes (de Torres Strait) in Australië een rechtszaak aangespannen tegen de Australische regering om haar nalatigheid op het gebied van het tegengaan van klimaatverandering aan te vechten.

De twee eisers, Paul Kabai en Pabai Pabai, voeren aan dat de regering op grond van het recht van nalatigheid een wettelijke verantwoordelijkheid heeft om ervoor te zorgen dat de Torres Strait Islander Peoples – en alle Australiërs – geen schade ondervinden van de klimaatcrisis. De eisers stellen dat de regering ver achterblijft bij de mitigatiemaatregelen die tegen 2030 nodig zijn om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen en de opwarming van de aarde onder de 1,5°C te houden, op basis van de beste beschikbare klimaatwetenschap met betrekking tot het ‘billijk aandeel’ van Australië in de emissiereducties.

De gemeenschappen van de Torres Strait Islands bevinden zich in de frontlinie van de klimaatcrisis en worden geconfronteerd met een existentiële uitdaging als gevolg van de stijging van de zeespiegel en andere ernstige gevolgen. De eisers willen van de rechtbank een bevel dat de regering verplicht om deze schade aan hun gemeenschappen te voorkomen, door concrete stappen te ondernemen om de emissies te verminderen en de opwarming van de aarde te beperken.

De eisers worden vertegenwoordigd door Phi Finney McDonald, een Australisch advocatenkantoor, en gesteund door Grata Fund, een non-profitorganisatie die strategische rechtszaken in Australië ondersteunt. Meer informatie en juridische documenten zijn te vinden op de website van de Australische Klimaatzaak, en ook hier en hier. Luister hier via video naar de aanklagers tijdens COP26 in Glasgow. Voor verdere ontwikkelingen, volg @GrataFund.

België

In juni 2021 stelde een rechtbank van eerste aanleg in Brussel voor het eerst vast dat de Belgische autoriteiten onvoldoende doen in de strijd tegen klimaatverandering. De zaak werd in 2015 ingediend door Klimaatzaak, een organisatie opgericht door 11 bekende Belgen, waaronder acteurs en muzikanten. Meer dan 58.000 mensen hebben zich als mede-eiser bij de zaak aangesloten, wat het tot de ‘grootste’ klimaatzaak wereldwijd maakte. In haar uitspraak erkende de rechtbank dat Klimaatzaak en de 58.000 mede-eisers direct, persoonlijk en reëel aan gevaar worden blootgesteld door de klimaatcrisis. De rechtbank concludeerde dat de federale staat en drie regionale overheden elk voor zich en ook gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het beschermen van hun burgers tegen de negatieve gevolgen van klimaatverandering. De rechtbank stelde vast dat zowel de nationale als regionale autoriteiten hun zorgplicht jegens hun inwoners hebben verzaakt en de mensenrechten in gevaar hebben gebracht, door onvoldoende klimaatregelen. Ondanks deze uitspraak heeft de rechtbank geen bevel aan de Staat opgelegd om uitstoot terug te dringen met tenminste 42% in 2025 en 55% in 2030 (vergeleken met 1990). Klimaatzaak heeft aangegeven tegen dit onderdeel van de uitspraak in hoger beroep te gaan. Meer informatie over de Klimaatzaak, de 58.000 mede-eisers en achterliggende juridische documenten vind je hier en hier. Updates kun je volgen via @Klimaatzaak.

Canada

In Canada lopen inmiddels verschillende klimaatzaken, zowel tegen de federale overheid als tegen individuele staten. Jongeren nemen in alle zaken het voortouw!

ENvironnement JEUnesse

In november 2018 startte ENvironnement JEUnesse, een non-profit milieuorganisatie uit Quebec, een klimaatzaak tegen de Canadese regering. Als eerste stap in de zaak betoogde de organisatie dat alle burgers van Quebec die jonger zijn dan 35 jaar in het bijzonder door klimaatverandering getroffen worden en dat het niet nemen van emissiereductiemaatregelen door de Canadese regering een schending van hun mensenrechten vormt (tekst in Engels en Frans). In juli 2019 verwierp het Superior Court van Quebec het verzoek om een ‘class action’ namens de jonge Quebeckers te mogen starten. De rechter erkende de gevaren van klimaatverandering, maar vond onvoldoende grond om de grens van de groep die daartegen bescherming kan vragen bij 35 te leggen. De eisers hebben een beroep bij het Gerechtshof van Quebec ingediend. Meer informatie over de zaak is hier te vinden. Ontwikkelingen volg je via @ENJEUquebec.

Our Children’s Trust

In oktober 2019 startte een groep van 15 jongeren (vertegenwoordigd door een coalitie van NGO’s) een rechtszaak bij de federale rechter tegen de Canadese regering. De jongeren stellen dat het inadequate beleid van de regering heeft geleid tot een gevaarlijk niveau van klimaatverandering, dat ernstige gevolgen heeft en zal hebben voor de gezondheid en het levensonderhoud van de eisers. In februari 2020 vroeg de regering om verwerping van de zaak, en in oktober willigde een federale rechtbank dit verzoek in. In november 2020 startte het hoger beroep en de zaak loopt momenteel nog. Meer informatie is hier en hier te vinden. Volg de ontwikkelingen via @DavidSuzukiFDN.

Ecojustice

Ondersteund door Ecojustice startten zeven jongeren in november 2019 een rechtszaak tegen de provincie Ontario vanwege het uitblijven van adequate klimaatmaatregelen. De eisers stellen dat de overheid hun grondrechten op leven, vrijheid en veiligheid en ‘gelijke bescherming voor de wet’ overtreedt, doordat de overheid klimaatambities verlaagde door het terugdraaien van eerder aangenomen klimaatwetgeving (de Cap and Trade Cancellation Act) in 2018. Ze vragen aan de rechter om de regering van Ontario te dwingen om strengere, op wetenschap gebaseerde doelen te stellen om broeikasgas terug te dringen. Na het dienen van de zaak vroeg de regering van Ontario aan de rechter om de zaak zonder inhoudelijke behandeling af te doen, omdat vragen over klimaatbeleid niet in de rechtszaak zouden horen. In november 2020 verwierp het hooggerechtshof van Ontario dit verzoek, waardoor de rechter zich nu over de feiten zal buigen. Een belangrijke uitspraak! De uitspraak is de eerste keer dat een Canadees hof erkent dat klimaatverandering kan leiden tot schending van mensenrechten die in de Canadian Charter zijn vastgelegd en dat de regering verplichtingen heeft om maatregelen te nemen tegen klimaatverandering. Meer informatie en juridische stukken omtrent #GenClimateAction vind je hier en hier. Volg de ontwikkelingen via @ecojustice_ca.

Colombia

In april 2018 wonnen 25 jongeren van 7 tot 25 jaar hebben een rechtszaak tegen de Colombiaanse regering, verschillende lokale overheden en een aantal bedrijven. De jongeren stelden dat klimaatverandering een bedreiging vormt voor hun fundamentele rechten op een gezond milieu, leven, gezondheid, voedsel en water, en dat de regering hun rechten en die van toekomstige generaties schond door niet genoeg te doen tegen ontbossing van het Amazonegebied. In de uitspraak van april 2018 stelde het Hooggerechtshof de jongeren in het gelijk. In de uitspraak erkende het Hooggerechtshof het Colombiaanse Amazonegebied als een gebied met eigen rechten. Het Hooggerechtshof droeg de regering op de ontbossing in het Amazonegebied aan te pakken en stappen te nemen om haar eigen doel van net-zero ontbossing in 2020 te halen. De uitspraak van het Hooggerechtshof (in het Spaans) is hier te vinden. In augustus 2019 heeft de rechtbank van Bogota een aantal hoorzittingen gehouden om toezicht te houden op de uitvoering van de beslissing van het Hooggerechtshof. Meer informatie over de zaak is hier te vinden. Volg de ontwikkelingen via @Dejusticia.

Duitsland

Neubauer vs Germany (2021)

In een baanbrekende uitspraak van 29 april 2021 stelde het Duitse constitutionele hof vast dat de pas aangenomen Duitse klimaatwet de fundamentele rechten van jonge mensen en toekomstige generaties schendt en droeg de regering op de klimaatwet te verbeteren.

De zaak was door verschillende groepen aangespannen, waaronder een groep jongeren die al eerder een klimaatzaak hadden ingediend tegen de administratieve rechtbank van Berlijn (zie over die uitspraak hieronder). De jongeren stelden dat het emissiereductiedoel van 55% in 2030 (ten opzichte van het niveau van 1990) dat in de Duitse klimaatwet is vastgelegd, onvoldoende is om tegen gevaarlijke klimaatverandering te beschermen en daardoor hun grondrechten schendt, waaronder het recht op leven, gezondheid en een toekomst.

In de historische uitspraak erkende het constitutionele hof dat klimaatverandering een “catastrofale of zelfs apocalyptische” bedreiging vormt voor de samenleving en dat de Staat een grondwettelijke plicht heeft om tegen het gevaarlijke klimaat te beschermen. Deze plicht omvat onder andere het nemen van maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen tot netto nul te doen dalen en op “internationaal niveau samen te werken om klimaatverandering tegen te gaan”. In haar uitspraak concludeerde het constitutionele hof dat als gevolg van het onvoldoende reductiedoel van 55% in 2030, bijna het gehele emissiebudget dat Duitsland toekomt tegen 2039 zou zijn uitgeput. Dit zou tot een vrijwel onmogelijke reductieopgave zorgen voor de generaties na 2030. Het constitutionele hof stelde vast dat het creëren van deze vrijwel onmogelijke opgave de fundamentele vrijheden van de eisers aantast. “De ene generatie mag geen grote hoeveelheden van het koolstofbudget consumeren en daarbij maar een klein gedeelte van de reductie ervan voor zijn rekening nemen, terwijl de volgende generaties daardoor worden opgezadeld met de taak voor een drastische uitstootreductie en hierdoor worden geconfronteerd met een serieus verlies aan levensvrijheden,” aldus het hof.

Het hof droeg Duitse wetgevers op de klimaatwet aan te passen en duidelijk te maken hoe zij hun uitstoot na 2030 zullen reduceren om op tijd klimaatneutraal te zijn. Deze uitspraak had drastische impact op het Duitse klimaatbeleid. Binnen een week na de uitspraak verhoogde de regering haar reductiedoel van 55% naar 65% in 2030 (t.o.v. het niveau van 1990). Meer aanpassingen van de klimaatwet worden nog verwacht.

De zaak werd ondersteund door GermanWatch en Greenpeace Germany (die ook betrokken zijn bij de zaak hieronder) en de Fridays for Future beweging. De uitspraak van het constitutionele hof en andere juridische stukken kun je hier en hier vinden. Hier en hier vind je Engelstalige nieuwsartikelen over de uitspraak. Ontwikkelingen volg je via @greenpeace_de en @GermanWatch.

In de maanden na de baanbrekende uitspraak van het Federale Constitutionele Hof hebben jonge eisers uit het hele land een proces aangespannen tegen de Duitse deelstaten Beieren, Brandenburg, Hessen Mecklenburg-Vorpommern, Noordrijn-Westfalen, Saarland en Saksen. De jonge eisers, gesteund door de NGO Deutsche Umwelthilfe, beweren dat deze staten hebben nagelaten om klimaatwetten aan te nemen die in overeenstemming zijn met de 1,5°C-doelstelling van het Parijsakkoord, en dat zij zo hun grondwettelijke rechten hebben geschonden. Meer informatie over de zaken is hier, hier en via @Umwelthilfe te vinden.

German Family Farmers

De uitspraak van het Duitse constitutionele hof volgde op een eerdere rechtszaak die drie biologische-boerenfamilies samen met Greenpeace Duitsland in 2018 tegen de Duitse regering voor de administratieve rechtbank in Berlijn aanspande. In oktober 2019 wees de rechtbank de zaak af, omdat zij de pogingen van de Staat om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen niet compleet onredelijk achtte. Wel oordeelde de rechtbank dat klimaatverandering grondrechten kan aantasten en dat het klimaatbeleid van de regering gebaseerd moet zijn op wetenschappelijke feiten en de bevindingen van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Hiermee ontstond een belangrijk precedent voor de succesvolle grondwettelijke zaak die volgde. Algemene informatie over de zaak vind je hier en hier. Statements van de eisers over de uitspraak van de Berlijnse administratieve rechtbank vind je hier en hier.

Europese Unie

In mei 2018 hebben tien gezinnen, waaronder kinderen, bij het Gerecht van Eerste Aanleg van de EU een zaak tegen het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie gestart. De gezinnen uit Portugal, Duitsland, Frankrijk, Italië, Roemenië, Kenia, Fiji en de Zweedse Sami Youth Association Sáminuorra stellen dat de klimaatdoelstelling van de EU van een 40% emissiereductie in 2030 niet voldoende is om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen en daardoor hun fundamentele rechten op leven, gezondheid, beroep en eigendom schendt. De mogelijkheden voor burgers om zich direct tot de EU rechter te wenden zijn van oudsher heel erg beperkt. De eiser verzochten de rechter om vanwege de zeer grote impact van klimaatverandering een uitzondering op deze regels te maken. In mei 2019 heeft het Gerecht dat verzoek afgewezen. Het hoger beroep dat door de gezinnen was ingesteld is in maart 2021 door het Europese Hof van Justitie afgewezen. Meer informatie over de zaak vind je hier.

Frankrijk: l’Affaire du Siècle

Op 3 februari 2021 deed een Franse rechter een baanbrekende uitspraak in de Franse klimaatzaak l’Affaire du Siècle: de administratieve rechtbank van Parijs erkende voor het eerst de wettelijke verantwoordelijkheid van de Franse regering voor haar bijdrage aan de klimaatcrisis. Het hof oordeelde dat het falen van de regering om haar eigen emissiereductiedoelen op de korte termijn te realiseren bijdraagt aan gevaarlijke klimaatverandering die leidt tot klimaatschade in Frankrijk (préjudice écologique) en dat dit onrechtmatig is.

De rechtbank wees de regering op haar nationale en internationale wettelijke toezeggingen om klimaatverandering tegen te gaan en op de wetenschappelijke bewijzen dat ernstige klimaatschade nu al plaatsvindt in Frankijk, zoals kusterosie, extreme weersomstandigheden zoals hittegolven en overstromingen en insectplagen die ziekten verspreiden. Het hof oordeelde dat de Staat haar eigen koolstofbudget voor 2015-2018 “substantieel heeft overschreden” en op die manier “heeft gefaald om acties te ondernemen die zij zelf nodig hadden geacht om broeikasgassen te reduceren”. Hiermee droeg de Staat bij aan klimaatverandering en is daarmee verantwoordelijk voor de klimaatschade. De rechtbank benadrukte dat uitstoot op de korte termijn terugdringen belangrijk is – ook als de staat reductiedoelen op de lange termijn heeft – omdat alle uitstoot van nu een verstoring veroorzaakt in de balans van de atmosfeer in de komende honderden jaren “waardoor de toegebrachte ecologische schade alleen maar verder wordt verhevigd”. Het hof zal twee maanden onderzoek doen om vast te stellen welke bevelen zij de staat zal opleggen.

De zaak is in maart 2019 gestart door de organisaties Notre Affaire à Tous, Oxfam France, Fondation pour la Nature et l’Homme en Greenpeace Frankrijk. Met meer dan 2,3 miljoen handtekeningen is de online petitie om deze zaak te steunen de meest onderschreven petitie in de geschiedenis van Frankrijk. De uitspraak van de rechtbank en andere juridische stukken zijn hier en hier te vinden. De petitie kan worden ondertekend bij l’Affaire du Siècle. Meer informatie over de zaak vind je hier en hier. Volg de ontwikkelingen via @laffairedusiecl en @NotreAffaire.

Ierland

In de historische uitspraak van de Ierse Hoge Raad op 31 juli 2020 hield de Climate Case Ireland stand die de Friends of the Irish Environment (FIE) tegen de Ierse regering hadden aangespannen. De Hoge Raad oordeelde dat de klimaatregelen van de regering niet duidelijk maakten hoe Ierland de transitie zou gaan maken naar “klimaatbestendige en ecologisch duurzame economie eind 2050”, zoals vastgelegd in de Climate Act 2015. De Hoge Raad oordeelde dat het Ierse klimaatplan “excessief vaag” was en dat “er teveel wordt overgelaten aan nadere studie of onderzoek”. De Hoge Raad vernietigde daarmee een eerder uitspraak van een lagere rechter (de High Court) die de zaak had afgewezen op basis van het feit dat de regering een ruime beoordelingsruimte zou hebben bij het bepalen van haar klimaatbeleid. Als gevolg van de uitspraak van de Hoge Raad moet de regering nu een nieuw, ambitieuzer nationaal klimaatplan maken dat voldoet aan Ierlands nationale en internationale klimaatverplichtingen.

Climate Case Ireland is de eerste zaak in zijn soort in Ierland en pas de tweede ter wereld waarin het hoogste rechterlijke orgaan de regering dwingt om het klimaatbeleid aan te passen op basis van haar wettelijke verplichtingen. FIE startte de zaak in oktober 2017 tegen de Ierse regering voor het nalaten van het nemen van de noodzakelijke maatregelen om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. FIE stelde dat het Ierse nationale mitigatieplan niet genoeg is om de uitstoot van broeikasgassen door Ierland terug te dringen en dat dit een schending is van de Ierse klimaatwet, de Ierse grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. FIE benadrukte in de procedure dat de Ierse emissies tegen 2020 zullen toenemen.

De Ierse klimaatminister Eamon Ryan verwelkomde de uitspraak van de Hoge Raad: “we moeten deze uitspraak inzetten om onze ambitie te verhogen, onze acties kracht bij te zetten en om er zeker van te zijn dat onze gedeelde toekomst voor iedereen een betere kwaliteit van leven met zich meebrengt.” De uitspraak van de Hoge Raad vind je hier. Verslaggeving en analyses van de zaak vind je hier, hier, hier en hier. De berichtgeving over de behandeling van de zaak in eerste aanleg vind je hier, hier en hier. Meer informatie over de zaak staat hier en bij Climate Case Ireland. Volg de ontwikkelingen via @climatecaseire.

India

Op 22 maart 2017 diende de negenjarige Ridhima Pandey een verzoekschrift in tegen de regering van India bij het National Green Tribunal. Pandey stelde dat de Indiase regering niet haar verplichtingen jegens haar en de Indiase bevolking na kwam om klimaatverandering tegen te gaan, omdat de regering niet aan haar eigen normen voldeed. Pandey vroeg het Tribunaal om de Indiase regering op te dragen een carbon budget en een nationaal klimaatherstelplan op te stellen in overeenstemming met internationale overeenkomsten en wetenschappelijke consensus. De zaak werd verworpen door het National Green Tribunal op grond van het feit dat de zaak al onder de milieueffectrapportage viel. Meer details over de zaak zijn hier beschikbaar.

Italië

In juni 2021 startten meer dan 200 eisers – waaronder Italiaanse burgers en ingezetenen, kinderen, milieu- en mensenrechtenorganisaties – Giudizio Universale (‘het laatste oordeel’), de eerste klimaatzaak tegen de Italiaanse staat. Ze stellen dat de huidige klimaatmaatregelen van Italië ernstig tekortschieten om de klimaatcrisis te bezweren en een bedreiging vormen voor hun mensenrechten, waaronder het recht op een veilig en stabiel klimaat, het recht op leven en het recht op een gezinsleven. Volgens de eisers is de Staat nalatig in het verminderen van uitstoot en het streven naar de in het Parijs-akkoord vastgelegde temperatuurdoelen. Mede-eiser en gerenommeerde Italiaanse meteoroloog Luca Mercalli stelt: “Al meer dan 40 jaar is bekend dat we ernstige klimaatproblemen hebben. Tijdens mijn academische carrière hoorde ik zoveel uitspraken en toezeggingen over duurzaamheid, en tegenwoordig ook over ecologische transitie; maar al die aankondigingen werden nog nooit gevolg door enige actie. Daarom klaag ik de Italiaanse staat aan.” Eisers vragen de burgerlijke rechtbank van Rome om vast te stellen dat Italië onrechtmatig handelt door onvoldoende klimaatmaatregelen te nemen en dat de Staat op die manier een gevaarlijke situatie creëert. Ze willen dat de Staat wordt opgedragen om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 92% terug te brengen vergeleken met het niveau van 1990. Meer informatie en juridische documenten vind je op de campagnewebsite hier en hier. Updates volg je via @ASudOnIus.

Korea

In maart 2020 startten 19 jongeren een rechtszaak tegen de regering van Zuid-Korea omdat deze geen actie op korte termijn onderneemt om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan en hun grondrechten te beschermen. De eisers zijn lid van de Korean Youth Climate Action Group die de ‘schoolstaking voor het klimaat’ leidt in Korea. Ze worden ondersteund door  Solutions for Our Climate en S&L Partners, die in de zaak optreden als juridische vertegenwoordigers. De zaak is ingediend bij het Grondwettelijke Hof in Seoul. In de aanklacht vechten ze de huidige wettelijk vastgelegde doelstellingen voor 2030 op het gebied van broeikasgasreductie aan, alsook het eerdere besluit om de doelstellingen voor 2020 los te laten. De eisers beschuldigen de regering ervan de grondwet te overtreden omdat ze onvoldoende bescherming bieden tegen ernstige schade door klimaatverandering, waardoor hun fundamentele rechten geschaad dreigen te worden.  De eisers beroepen zich op hun grondwettelijke recht op leven, gezondheid, een gezonde omgeving en hun recht op gelijkheid en non-discriminatie als jonge generatie. Meer informatie is hier te vinden. Nieuwsberichten van de start van de rechtszaak vind je hier (in het Engels), hier en hier (in het Koreaans). Volg de zaak via @youth4climatekr.

Nieuw-Zeeland

In november 2015 daagde de Nieuw-Zeelandse rechtenstudente Sarah Thomson haar regering voor de rechter vanwege de regering ‘s ontoereikende klimaatambities. De zaak werd tussen 26 en 28 juni 2017 voor de rechter gebracht. Op 2 november 2017 deed de High Court in Wellington uitspraak. De High Court oordeelde dat klimaatverandering aanzienlijke wereldwijde risico’s met zich meebrengt en dat de regering wettelijk aansprakelijk is voor haar acties om klimaatverandering aan te pakken. Het Hof stelde vast dat de Nieuw-Zeelandse minister van Klimaatverandering onwettig had gehandeld door na de publicatie van het meest recente IPCC-beoordelingsrapport de klimaatdoelstellingen van het land voor 2050 niet te herzien. De High Court heeft zich onthouden van het uitvaardigen van een bevel tegen de regering, omdat kort voor de uitspraak een gekozen regering was aangetreden die zich aan een doelstelling van CO₂-neutraliteit in 2050 had verbonden. Meer informatie over de zaak is hier te vinden. U kunt hier en hier de verklaring en het vonnis van de High Court downloaden.

Noorwegen

In Noorwegen is een zaak aangespannen tegen de regering voor het toestaan van olieboringen in het Noordpoolgebied. De initiatiefnemers stelden dat het boren naar extra olie niet in lijn is met de temperatuurdoelstelling in het Parijs Akkoord en dat het verlenen van de vergunningen derhalve in strijd met de grondwet zouden zijn.  Meer dan 520.000 mensen ondersteunen de zaak. De zaak werd afgewezen door de rechtbank en bevind zich nu in hoger beroep. Kijk hier voor meer informatie.

Pakistan

Asghar Leghari, een Pakistaanse boer, heeft een Klimaatzaak aangespannen tegen de Pakistaanse regering omdat zij er niet in geslaagd is haar nationale klimaatveranderingswetgeving en -beleid uit te voeren. In 2015 wees de afdeling milieuzaken van de High Court van Lahore de claim toe. De High Court stelde vast dat klimaatverandering het recht op leven en het recht op waardigheid schaad. Nadat de High Court had vastgesteld dat de regering weinig had gedaan om haar nationale klimaatwet uit te voeren, gaf zei opdracht aan de ministeries om elk een centraal aanspreekpunt aan te wijzen om de uitvoering van de uitspraak te garanderen en een lijst van actiepunten voor te leggen. De rechtbank richtte ook een Commissie Klimaatverandering op, die de opdracht kreeg om de voortgang van de regering te monitoren. De uitspraak van de rechtbank is hier te vinden.

Polen

In juni 2021 startten vijf Poolse burgers een juridisch proces tegen hun regering omdat zij reëel gevaar lopen door het onvoldoende terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Onder de eisers bevinden zich een boer, een groothandelaar in planten, een eigenaar van een bedrijf in ecotoerisme, meerdere ouders en een jonge klimaatactivist – allen ondervinden directe gevolgen van de toenemende klimaatcrisis. Voor vijf rechtbanken door het hele land beschuldigen ze de Poolse regering ervan hun mensenrechten te schenden door geen uitgebreide en geloofwaardige energie- en klimaatmaatregelen te nemen. Ze verwijten hen een gebrek aan een langetermijnstrategie om aan het Parijs-akkoord te voldoen. De rechtbank wordt gevraagd om de regering op te dragen om hun klimaatinspanningen te verhogen om de uitstoot van broeikasgassen per 2030 met 61% terug te dringen vergeleken met het niveau van 1990 en om in 2043 koolstofneutraal te zijn. Meer informatie en juridische documenten zijn hier en hier beschikbaar. Updates volg je via @ClientEarth.

Spanje

In september 2020 sloegen drie Spaanse NGO’s – Greenpeace Spain, Oxfam Intermón en Ecologistas en Acción – de handen ineen en startten een zaak tegen de Spaanse regering omdat deze te weinig actie onderneemt voor het klimaat. De eisers verwijten de regering geen klimaatdoelen te hebben gesteld voor 2030 en 2050 terwijl internationale wetgeving dit voorschrijft, en dat het concept klimaatplan niet voldoet aan het Parijs-akkoord en de nood om opwarming van de aarde onder de 1,5℃ te houden. De drie organisaties stellen dat deze nalatigheid hun mensenrechten schenden en het recht op een gezond leefklimaat voor huidige en toekomstige generaties. Ze vragen de rechtbank om de regering te dwingen met een plan te komen om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met minimaal 55% terug te dringen vergeleken met 1990. De zaak is officieel in december 2020 gestart en ligt momenteel bij het Spaanse hooggerechtshof. Meer achtergrond en juridische stukken vind je hier. Updates vind je hier en via @greenpeace_esp.

Tsjechië

In april 2021 werd een zaak gestart tegen de Tsjechische regering omdat deze te weinig actie onderneemt voor het klimaat. De zaak werd ingediend door twee agrariërs, een eigenaar van een bos en een persoon die lijdt aan acute klimaatangsten, samen met de gemeente Svatý Jan pod Skalou die te lijden heeft onder watertekorten, dierplagen, erosie en verlies van biodiversiteit en organisatie Klimatická žaloba ČR (Klimaatzaak Tsjechië) waarin 250 Tsjechische individuen zich verenigd hebben. De eisers stellen dat het gebrek aan klimaatactie van hun regering een schending van hun mensenrechten is. Het huidige beleid van de Tsjechische regering zal ertoe leiden dat de uitstoot van het land haar ‘fair share’ van het koolstofbudget ruimschoots overschrijdt en op die manier niet aan het Parijs-Akkoord zal voldoen. De rechtbank is gevraagd om de regering op te dragen om binnen het koolstofbudget te blijven en maatregelen te nemen om de inwoners van Tsjechië te beschermen tegen de reeds ernstige en onvermijdbare gevolgen van klimaatverandering. Een juridische samenvatting van de zaak inclusief de ingediende stukken vind je hier. Informatie over de eisers en updates over de zaak vind je hier en via @KZaloba. Tsjechische burgers kunnen de zaak steunen door te vertellen over de effecten van klimaatverandering op hun leven en door zich aan te sluiten bij Klimatická žaloba ČR.

Verenigd Koninkrijk

Friends of the Earth v. Britse regering

Vier partijen (ClientEarth, the Good Law Project, Friends of the Earth, en klimaatactiviste Joanna Wheatley) klagen de Britse regering aan vanwege de ontoereikende pogingen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Ze argumenteren dat het klimaatplan (‘Net Zero Strategy’) niet voldoende omvattend is en ongeschikt om de benodigde emissiereductie te realiseren. Op 18 juli 2022 oordeelde de Britse Hoge Raad dat het plan van de regering onwettig was. Het hof stelde vast dat hierin wettelijk vereiste informatie ontbrak, wat het onmogelijk maakt om in te schatten en te begrijpen wat de risico’s zijn als er geen landelijke doelen worden gesteld om opwarming van de aarde te beperken. Ook gaf het Hof aan dat het plan zodanig vaag was dat het Parlement onmogelijk toezicht kan houden op de implementatie ervan. De regering kreeg acht maanden de tijd om het plan te herschrijven en te laten zien hoe het beleid ervoor zorgdraagt dat de reductiedoelen worden gehaald. Meer bronnen en informatie zijn hier en hier te vinden. Voor updates kun je @ClientEarth, @GoodLawProject en @friends_earth volgen.

Verenigde Staten

In 2015 dienden 21 jongeren bij de federale rechtbank in Oregon een claim in tegen de Amerikaanse regering in verband met klimaatverandering. In de zaak, ook bekend als Youth v. Trump, stellen de jonge Amerikanen dat hun regering tientallen jaren actief heeft bijgedragen aan het veroorzaken van klimaatverandering en dat het daarmee de grondwettelijke rechten van de jongste generatie op leven en vrijheid heeft geschonden.

In november 2016 overleefden de jeugd een poging van de overheid en de fossiele brandstoffenindustrie om de zaak vroegtijdig te laten eindigen. In een baanbrekende uitspraak oordeelde de federale rechtbank van Oregon dat “het recht op een klimaatsysteem dat in staat is om het menselijke leven in stand te houden fundamenteel is voor een vrije en geordende samenleving”, en verwierp de poging van de regering om de zaak te verwerpen. Sindsdien heeft de Trump regering verschillende verzoeken ingediend om het proces te schorsen, die het Negende Circuit Court of Appeals en het Hooggerechtshof herhaaldelijk hebben afgewezen. Het laatste beroep van de regering tegen het besluit van 2016 is anno 2020 in behandeling bij het Negende Circuit Court of Appeals. Meer informatie over de zaak is hier te vinden.

ZWITSERLAND

Op 26 mei 2017 startte een groep Zwitserse seniore vrouwen, de Klimaseniorinnen een Klimaatzaak tegen de Zwitserse regering (de Federale Raad) en drie verantwoordelijke autoriteiten bij de Federale Administratieve Rechtbank. De Klimaseniorinnen klacht stelde dat het klimaatbeleid van de regering strijd is met de grondwet en mensenrechten. De vrouwen eisten een onmiddellijke verhoging van de ambitie van de nationale mitigatiedoelstellingen voor 2020 en 2030.

In november 2018 verwierp de Federale Administratieve Rechtbank de zaak. De rechtbank erkende de gevaren van klimaatverandering, maar oordeelde dat die gevaren een ieder raken en niet de seniore vrouwen in het bijzonder. Het aantonen van een dergelijke bijzonder kwetsbare positie was een noodzakelijke voorwaarde om de zaak aan te kunnen spannen. De Klimaseniorinnen gingen in januari 2019 in beroep bij het Zwitserse Hooggerechtshof dat de zaak ook afwees. Om hun rechten te beschermen, hebben de Klimaseniorinnen hun zaak in 2021 voorgelegd aan het Europese Hof voor de Rechten van de Mens die nu zal beslissen of Zwitserland haar mensenrechtenverplichtingen geschonden heeft door te weinig klimaatmaatregelen te nemen. Meer informatie over de zaak vind je hier.