Het laatste nieuws

23 jun Open brief aan ministers na klappen landbouwakkoord.

UPDATE: LEES HIER DE REACTIE VAN HET MINISTERIE VWS

Geachte Ministers van Financiën, Volksgezondheid en voor Klimaat en Energie,
Geachte mevrouw Kaag, mijnheer Kuipers, mijnheer Jetten,

Het landbouwakkoord is vandaag afgebroken. Er is echter helemaal geen tijd om te wachten tot mensen weer met elkaar willen praten. U beschikt over een heel groot deel van het budget van de Nederlandse Staat. Dat brengt veel extra verantwoordelijkheid. Voor onze gezondheid, de gezondheid van de natuur en een planeet waar klimaatverandering zoveel mogelijk binnen de perken blijft.

De afgelopen maanden is er vooral onderhandeld over het landbouwakkoord door partijen die denken gebaat te zijn bij het behouden van de status quo. Deze gesprekken en het daaropvolgende beleid van LNV zullen daarom niet de benodigde snelle reductie in vee, gif, uitstoot en kunstmest leveren. We vragen u om in te grijpen, want we hebben een voedselbeleid nodig. Een voedselbeleid dat leidt tot een gezonde landbouw, met een gezond dieet en een gezonde planeet. Doen we dat niet, dan zullen de zorgkosten nog veel hoger worden dan de huidige 107 miljard per jaar. En dan zal niet alleen de zorg onbetaalbaar worden, maar ook de kosten voor natuurherstel, klimaatmitigatie en klimaatadaptatie blijven oplopen op onverantwoorde wijze.

Ons huidig voedselsysteem is onhoudbaar en ongezond. Om te beginnen ons dieet: steeds meer Nederlanders hebben overgewicht maar zijn tegelijkertijd ondervoed omdat hun eten niet gevarieerd en gezond genoeg is. Mensen eten teveel dierlijke eiwitten, zout, suiker en ongezonde vetten en te weinig plantaardige eiwitten (o.a. noten en peulvruchten), groenten en fruit. Je kunt het hen nauwelijks kwalijk nemen. 80% van de eetbare producten in de supermarkt, past niet in de schijf van vijf. Minimaal zes miljard euro (RIVM 2021: Impactvolle determinanten: ongezonde voeding) per jaar aan zorgkosten is direct terug te leiden naar een slecht dieet, nog los van drank en tabak.

Het gifgebruik in de Nederlandse landbouw is hoger dan in de meeste andere Europese landen. Dat gif stapelt zich jaar na jaar op. Niet zonder gevolgen. Onderzoekers wijzen bijvoorbeeld op een verhoogde kans op Parkinson. Op 70% van de groente en 85% van het fruit worden meerdere residuen van gifstoffen aangetroffen en in 6% tot 9% gaat het zelfs om een overschrijding van de maximum residu limiet (MRL).
Het CBS laat zien dan een meisje dat nu geboren wordt, nog maar een gemiddelde levensverwachting zonder chronisch ziekten heeft van 40,5 jaar. Dat is een verlies van 13,4 gezonde levensjaren vergeleken met 1981.

Bovenop het hoge gifgebruik, leven we in het meest veedichte land op aarde. Dat brengt risico’s met zich mee. Ten eerste komt er veel fijnstof vrij in de veesector, dat bijdraagt aan ongezonde lucht en longaandoeningen. Ten tweede leidt de veehouderij, die zeer veel veevoer haalt uit andere werelddelen, tot ontbossing en een hoog kunstmestgebruik zowel hier als in andere delen van de wereld. Daarmee levert deze sector een zeer grote bijdrage aan klimaatverandering. Ook het ontstaan van nieuwe virussen is een risico. Wetenschappers waarschuwen hier al decennia voor. Wordt vogelgriep de nieuwe pandemie? Wij denken dat onze gezondheidszorg een grotere stem hierin zou moeten hebben dan de 1000 pluimveehouders met hun 100 miljoen kippen.

Nu wordt ons land gegijzeld door 1000 kippenboeren en 2000 varkensboeren plus de grote industrie daarachter. Dat heeft niets te maken met het romantische plaatje van een boerderij met een koe ervoor. Dat gaat om industriële schuren met dieren als machines. Er bestaan hele goede oplossingen voor de boeren met koeien in de wei en de akkerbouw is onontbeerlijk. Daar ligt het dus niet aan.

Ecorys rekende in 2020 uit dat het 3,6 miljard per jaar kost om in 20 jaar tijd de gehele landbouw biologisch te krijgen. Dat is veel geld, maar het levert ook 4,9 miljard per jaar op. Mensen gaan immers gezonder eten zonder gifstoffen, de bodem wordt gezonder en levert meer nutriënten, onze impact op het klimaat neemt af, het landschap wordt mooier en lucht en water worden schoner. Met een 100% biologische landbouw voldoen we grotendeels aan de Wet Dieren en halen we klimaat-, natuur- en waterdoelen.

Doe wat nodig is en maak ons land weer gezond. No regret maatregelen die nu nodig zijn, liggen op uw bord en niet op het bord van de landbouw:
– 0% BTW op groente, fruit en biologische producten
– een strenge gezondheidsnormering voor supermarkten die o.a. gifresiduen naar nul brengt
– het percentage plantaardige eiwitten (t.o.v. dierlijke eiwitten) in stappen naar 80% brengen en jaarlijks een hoger percentage biologische producten in het schap.

Wij vragen u om uw verantwoordelijkheid te nemen. Houd u niet afzijdig, maar pak de regie.
Een landbouwakkoord, zou een landbouw- en voedselakkoord moeten zijn, met gezondheid in brede zin als onze opgave en waar dus ook vertegenwoordigers van de gezondheidszorg en klimaat aan tafel zitten. Laten we samenwerken aan een maatschappij die mensen en ecosystemen gezond houdt, nu en in de toekomst.

Marjan Minnesma
Directeur Stichting Urgenda